- Толығырық
- : Тарих
- Read Time: 1 min
- Көру саны: 165
Өтепберген Әлімгерейұлы 1949 жылдың 26 мамырында Атырау облысының Құрманғазы ауданындағы Жиделі елді мекенінде дүниеге келген. 1972 жылы Абай атындағы қазақ педагогика институтының филология факультетін бітірген соң, еңбек жолын Маңғыстау облысының Бейнеу ауданында мектеп мұғалімі болып бастады. 1973–1990 жылдар аралығында Атырау облыстық «Коммунистік еңбек» («Атырау») газетінде еңбек етті. Алматы жоғары партия мектебінің журналистика бөлімін бітірген (1987).
Облыстық тарихи-өлкетану мұражайында (1999–2001) директор, Атырау облыстық телерадиокомпаниясында (1998–2008) бас редактор-төрағаның орынбасары, Атырау облыстық «Атырау» республикалық «Алтын Орда» газеттерінде (2008–2012) бас редактордың орынбасары қызметтерінде болды. Х. Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университетінде (2000–2011), доцент (2007), Атырау инженерлік-гуманитарлық институтының профессоры (2009), 2004 жылдан Дүниежүзі қазақтары қауымдастығы Атырау филиалының жетекшісі.
Әдеби туындылары 1966 жылдан түрлі газет-журналдарда жарияланып келеді. «Мақаш әкім» (1991, 2000, 2005, 2010), «Сарайшық» (2000), «Құныскерей» (2002), «Еділ жайлаған қазақтар» (2012), «Алаш аңсаған азаттық» (2011), «Құрманғазы» (2013), «Жадымыздағы жұлдыздар» (2013), басқа да жиырмадан астам әдеби, ғылыми-танымдық, публицистикалық кітаптардың авторы. Оның сценариі бойынша (А. Баетовамен бірге) түсірілген «Тағдыр» атты деректі телефильм Ұлы Отан соғысы тақырыбындағы халықаралық телефестивальде 2-орынға ие болған.
Махамбет, Асан Қайғы, Жиренше шешен, Бала Ораз, Мақаш әкім туралы зерттеулер жазған. «Егемен Қазақстан» газеті (1987) мен «Ара» журналы (1980, 1981) байқауларының жүлдегері. «Сарайшық», «Ақ Жайық ұлы», «Түлік төресі», «Ұзақ жол», «Тағдырмен тайталас», «Бәйтерек» атты кітаптары мен көлемді очерктері жарық көрді.
Қазақстан журналистер одағы мен Орталық табиғат қорғау қоғамы сыйлығының үш дүркін (1980, 1982, 1994), Атырау облысы әкімінің Т. Амандосов атындағы (2012), Республикалық «Алаш – Рух» (2009), сондай-ақ Махамбет атындағы (1996) сыйлықтардың иегері. Қазақстанның Құрметті журналисі (2009). БЛКЖО, Қазақстан ЛКСМ Орталық Комитеттері, облыстық ұйымның, Республика Мәдениет және Ақпарат министрлігі, Атырау облысы әкімі мен облыстық Мәслихаттың Құрмет грамоталарын иеленген. Тәуелсіздіктің 20 жылдығы мерейтойлық медалімен және Қазақстан халқы Ассамблеясының «Бірлік» алтын медальдарымен марапатталған. «Құрмет» орденінің иегері. 2024 жылы қыркүйек айында дүние салды.
- Толығырық
- : Тарих
- Read Time: 2 mins
- Көру саны: 222
Сөз басы
Патша өкіметінің арнайы тапсырмасымен 1803-1804 жылдары Ырғыз өңіріне орыс офицері Я.П. Гавердовский әдейі келеді. Сонда ол осы сапарында Әлім Қаракөбек би мен оның туысы Боранбай баяндап берген 1710 жылы Қарақұмда өткен Қаракесек жиыны турасындағы деректерді, Ақтөбе облысы Ырғыз ауданының оңтүстік-батыс жағындағы шоқының тарихын «Обозрение Киргиз-кайсакской степи или описание страны и народа киргиз-кайсакского» деп аталатын жол-сапар күнделігіне енгізген.
Осы еңбекте есімі «Буканбай» деп орысша бұрмаланып түзілген Бөгенбайды кейбіреулердің Табын Бөкенбайға айналдырып, өз жандарынан шығарған өтіріктерін жапсырып, даурығып жүргендеріне бірнеше жылдың жүзі болды. Ақиқатында бұлардың бір-біріне еш қатысы жоқтығын, бөлек адамдар екенін нақты бұлтартпас айғақтармен дәлелдеп, бірнеше зерттеу еңбек жаздық (Қараңыз: Кәртен Б. Шоқы кімге тиесілі: Бөкенбай батырға ма, әлде Бөгенбай биге ме?// «Қазақ әдебиеті» газеті, 30. 04. 2021 жыл, 23-бет; Кәртен Б. Таласқа түскен шоқы мен 1710 жылғы Қаракесек жиыны// «Ақиқат» журналы, №10, 2022 жыл. 62-68 беттер). Бұған байланысты басқа да авторлардың мақалалары басылымдарда жария көрді. Алайда «бөкенбайшылдар» айтылған сындардың, келтірілген дәлелдердің бір де біреуін жоққа шығаратын уәждерін ұсына алмады.
- Толығырық
- : Тарих
- Read Time: 1 min
- Көру саны: 149
2024 жылдың 2-ші қыркүйегінде Қазақстан Республикасының Президенті Қ.К. Тоқаев Астана қаласында Парламенттің біріккен мәжілісінде өткен «Әділетті Қазақстан: заң мен тәртіп, экономикалық өсім, қоғамдық оптимизм» атты Қазақстан халқына Жолдауында: «Біз заң мен тәртіп, білім мен парасат үстемдік ететін қоғам құруымыз керек. Азаматтары, әсіресе, жастары мәдениетті, жаңашыл әрі жасампаз ұлттың ұпайы түгел. Сондықтан біз өркениетті ел болуға кедергі жасайтын жағымсыз әдеттерден арылуымыз керек» деген болатын.
- Толығырық
- : Тарих
- Read Time: 1 min
- Көру саны: 433
XX ғасырдың 20-жылдарының аяқ кезінен бастап қазақ халқының басына түскен адам айтса сенгісіз ауырпалықтардың арасында өздерінің атам заманнан бастап иеленіп, ұрпағын бағып, қағып өсірген, кіндік қандары тамған жерлерінен, қолдарындағы бар мал мүлкінен совет үкіметінің пәрменімен бір күнде айырылғаннан кейін бастарын сауғалап, беттері ауған жаққа көшіп, босқындарға айналу - біздің жерлестеріміз үшін барып тұрған қасіреттің ішіндегі ең ауыр қасірет еді. Қайғының қара бұлты үйірілген сол жылдары өзінің туған жерін тастап, басын сауғалап Қытай, Монғолия, Өзбекстан, Түркіменстан, Тәжікстан, одан бөлек Ауғанстан мен Иран елдеріне асқан қазақтардың нақты санын әлі ешкім де шығарған жоқ. Өйткені ондай деректер архивтерде сақталмаған. Сол қайғылы оқиғалардан 70-80 жыл өткен кезде, туған өлкеден ауа көшкендердің ұрпақтарынан құралған 700-дің үстінде отбасы еліміз 1991 жылы тәуелсіздік алғаннан кейін тарихи отанына қайта оралып, қазіргі кезде Атырау қаласына қарасты Алғабас ауылында тұрып жатыр. Ол отбасылардың әрқайсысының өзінің шерлі тарихы бар. Бұл шерлі тарих қалай басталды, оның басында кімдер тұрды деген сұрақтарға жауап іздеген едік. Нәтижесінде, менің қолыма жақында Ш. Уәлиханов атындағы тарих және этнология институты дайындаған «1920-1930 жылдардағы Атырау аймағы құжаттар мен материалдар жинағы» атты 2023 жылы Алматы қаласында басылған ерекше кітап түсті. Осы кітапта Орталықтың қазақ жұртшылығына қарсы жүргізген қысымшылық саясатына байланысты архивтік құжаттар жинақталған. Бұл кітапты дайындауға т.ғ.к., профессор С.О. Қуаныш ерекше еңбек сіңірген екен. Кітаптың 113-ші бетінде Ерекше Мемлекеттік Саяси Басқарманың құпия- саяси бөлімінің «1931-1932 жылдардағы ұжымдастырудың және шаруалардың жаппай наразылық-тарының жүрісі туралы» арнайы анықтамасы берілген.
- Толығырық
- : Тарих
- Read Time: 1 min
- Көру саны: 682
СӨЗ БАСЫ
... Ақын болып бекерге жаралдым ба ?
Сан сұрақтың жауабын таба алдым ба?
Жошы ханның жолбарыс бейнесіндей
Ғажайып бір түс көрдім таң алдында.
Тауым биік! Тауға қарай аяңдадым,
Көрмеймісің бұла күш оянғанын ?!
Тарихтың тамырынан тіні тартып
Келеді баяндағым, баяндағым...
